Oedeem in de benen: wat het is en hoe het behandeld kan worden

Oedeem in de benen, oftewel zwelling in de benen,is een veelvoorkomend probleem dat veel mensen ervaren. Het kan doorverschillende factoren worden veroorzaakt, maar een van de meest voorkomendeoorzaken is spataderen. Bij Vaatzorgkliniek zien we vaak patiënten metgezwollen benen die het gevolg zijn van slechte doorbloeding.

In dit artikel bespreken we wat oedeem in de benen inhoudt, waarom het kan ontstaan en welke behandelmogelijkheden er zijn – vooral als je vermoedt dat het gerelateerd is aan spataderen.

Wat is oedeem in de benen?

Oedeem is een medische term voor een abnormale ophoping van vocht in het weefsel van het lichaam. Deze ophoping ontstaat wanneer het normale evenwicht tussen vochtopname en vochtafvoer wordt verstoord, waardoor vocht uit de bloedvaten lekt en zich ophoopt in het omliggende weefsel. Bij oedeem in de benen gebeurt deze ophoping in de onderste ledematen, wat resulteert in zichtbare zwelling.

De zwelling kan variëren in ernst – van mild en bijna onopgemerkt tot meer uitgesproken, waarbij de huid strak en gespannen aanvoelt. Oedeem treft vaak de voeten, enkels en onderbenen. In sommige gevallen kan het oedeem ongemak, een zwaar gevoel en verminderde mobiliteit in de benen veroorzaken, wat de kwaliteit van leven kan beïnvloeden.

Volgens de NICE-richtlijnen is het belangrijk om patiënten met gezwollen benen zorgvuldig te beoordelen, vooral als er een vermoeden is van veneuze aandoeningen zoals spataderen. Dit is essentieel voor een juiste diagnose en behandeling.

Typische symptomen van oedeem in de benen

Oedeem in de benen kan zich op verschillende manieren manifesteren, afhankelijk van de ernst van de zwelling en de oorzaak ervan. Het is belangrijk deze symptomen te herkennen om het probleem vroegtijdig te identificeren en de juiste behandeling te zoeken. Hier zijn enkele van de meest voorkomende symptomen van oedeem in de benen:

• Zwelling in voeten, enkels en onderbenen
• Een zwaar of ongemakkelijk gevoel in de benen
• Strakke of glanzende huid
• Afdrukken op de huid na het dragen van sokken of schoenen
• In sommige gevallen pijn, kramp in been of zeurende klachten in de benen

Veelvoorkomende oorzaken van oedeem in de benen

Er zijn verschillende oorzaken van oedeem in de benen. Vaak wordt het veroorzaakt door problemen met de bloedcirculatie, maar ook andere medische aandoeningen of leefstijlfactoren kunnen een rol spelen. Door de onderliggende oorzaken te begrijpen, kan de juiste diagnose en behandeling worden gesteld. Hier zijn enkele van de meest voorkomende oorzaken van oedeem in de benen:

• Spataderen en veneuze insufficiëntie: Wanneer de kleppen in de aderen niet goed werken, hoopt het bloed zich op in de aderen, wat leidt tot verhoogde druk en vochtlekkage in het weefsel.
• Langdurig zitten of staan: Dit kan de bloedcirculatie belemmeren en leiden tot vochtophoping in de benen.
• Zwangerschap: Hormonale veranderingen en een verhoogde belasting kunnen zwelling in de benen veroorzaken.
• Hartfalen of nierproblemen: Onderliggende medische aandoeningen kunnen oedeem veroorzaken.
• Lymfoedeem: Blokkades in het lymfesysteem kunnen zwelling in de benen veroorzaken.

Uit onderzoek blijkt dat chronische veneuze aandoeningen vaak complex zijn en een holistische aanpak van behandeling en beheer vereisen, inclusief aandacht voor zowel het oedeem als de onderliggende oorzaak.

De relatie tussen oedeem in de benen en spataderen

Bij spataderen functioneren de kleppen in de aderen niet optimaal, waardoor het bloed terugstroomt en zich ophoopt in de aderen – vooral in de onderste ledematen. Deze verhoogde druk kan ervoor zorgen dat kleine hoeveelheden vocht uit de aderen lekken en zich ophopen in het omliggende weefsel, wat leidt tot de zwelling die we oedeem noemen. De zwelling is vaak het meest zichtbaar aan het einde van de dag of na langdurig staan, omdat zwaartekracht de ophoping van bloed in de benen verergert.

Als spataderen niet worden behandeld, kan de aandoening zich ontwikkelen tot chronische veneuze insufficiëntie (CVI). Bij CVI wordt de bloedcirculatie in de benen aanzienlijk verminderd, wat het oedeem kan verergeren en kan leiden tot verdere complicaties zoals huidveranderingen en open beenzweren. Volgens onderzoek gepubliceerd in Clinical Perspectives and Management of Edema in Chronic Venous Disorders kunnen vroege interventie en de juiste behandeling dergelijke complicaties voorkomen.

Behandeling van oedeem in de benen

Zelfzorg en leefstijlaanpassingen

• Draag compressiekousen: Deze kunnen de bloedcirculatie verbeteren en zwelling verminderen.
• Houd je benen omhoog: Door de benen boven hartniveau te heffen, kan het bloed terugstromen naar het hart.
• Beweeg regelmatig: Activiteiten zoals wandelen of zwemmen kunnen de bloedcirculatie verbeteren.

Medische behandeling

Als oedeem gerelateerd is aan spataderen, kan meer geavanceerde behandeling nodig zijn:

• Endoveneuze laserbehandeling (EVLT): Een effectieve en minimaal invasieve methode voor de behandeling van spataderen.
• Sclerotherapie: Een injectiebehandeling die de aangetaste aderen laat krimpen en verdwijnen.
• Chirurgie: In ernstige gevallen kan chirurgische behandeling van spataderen nodig zijn.

Wanneer moet je hulp zoeken voor oedeem in de benen?

Aanhoudende zwelling in de benen kan een teken zijn van onderliggende problemen die professionele beoordeling vereisen. Als je zwelling ervaart die niet verdwijnt na rust of erger wordt, raadpleeg dan een arts. Symptomen zoals pijn, verkleuring van de huid, een zwaar gevoel in de benen of het verschijnen van spataderen kunnen wijzen op ernstigere aandoeningen zoals veneuze insufficiëntie of lymfoedeem.

Het is belangrijk om tijdig hulp te zoeken, zodat een specialist de juiste diagnose kan stellen en een behandeling kan aanbevelen die zowel complicaties kan voorkomen als je kwaliteit van leven kan verbeteren. Vroege behandeling kan ook het risico op langdurige schade aan de bloedvaten verminderen en een sneller herstel bevorderen.