Feiten over spataderen – waardoor ontstaan spataderen?

Wat zijn spataderen – En waarom krijgen mensen spataderen?
Het zijn de kleine wormvormige verdikkingen die op de benen verschijnen. Ze zien er niet mooi uit en feit is dat ze ook niet ongevaarlijk zijn. Het beste is om ze te verwijderen met een spataderbehandeling. Voordat we advies geven over behandelingen, moeten we echter uitleggen wat spataderen zijn.

Spataderen – Inleiding, oorzaken en behandelingen van spataderen

We hebben informatie samengevat over wat spataderen zijn, wat spataderen veroorzaakt en hoe ze kunnen worden behandeld. Enkele van de voornaamste punten in het artikel zijn:

• Spataderen zijn kronkelige en vaak dikke aderen die door de huid heen zichtbaar zijn
• Spataderen treden op als gevolg van beschadigde kleppen in de aderen van de benen en een verminderde bloedcirculatie
• Het risico om spataderen te krijgen neemt toe bij mensen die aanleg hebben voor spataderen, overgewicht hebben of zwanger zijn
• Het risico op spataderen kan worden geminimaliseerd door een gezond dieet, lichaamsbeweging en gewichtsverlies
• De pijn en het ongemak veroorzaakt door spataderen kunnen worden verlicht door gewichtsverlies, lichaamsbeweging, verbeterde voeding, door de benen hoog te houden, stilzitten en veel staan te vermijden en door het dragen van steunkousen.
• Er is een aantal effectieve en zachte behandelingen van spataderen, de meest voorkomende zijn het dichtmaken van de beschadigde aderen met lijm, laser of schuim.
• Behandelingen van spataderen duren slechts een uur en de patiënt kan dezelfde dag de kliniek verlaten
• Spataderen kunnen gevaarlijk zijn als ze bijvoorbeeld wonden aan de benen veroorzaken die niet genezen of als ze trombose veroorzaken
• Er zijn geen alternatieve medische behandelingen van spataderen die wetenschappelijk onderbouwd zijn

Wat zijn spataderen?

Spataderen of varices is een ziekte die wordt gekenmerkt door verwijde, kronkelige oppervlakkige aderen, die vooral aan de binnenkant van de onderbenen verschijnen.

Spataderen ontstaan als gevolg van een verstoorde bloedcirculatie in de aderen. De aderen in het lichaam voeren het bloed vanuit alle delen van het lichaam terug naar het hart om nieuwe zuurstof te krijgen. De bloedcirculatie kan verstoord zijn door verzwakte kleppen. Het zijn de kleppen die moeten voorkomen dat het bloed terugstroomt wanneer het wordt gepompt, maar als de kleppen niet werken zoals het hoort, lekt het bloed terug in de aderen. Dit komt vooral veel voor in de benen omdat het bloed in de benen meestal omhoog gepompt moet worden terwijl de zwaartekracht het bloed naar beneden trekt.

Het resultaat van een verminderde doorbloeding als gevolg van verzwakte kleppen kan zijn dat zuurstofarm, blauwachtig bloed zich ophoopt in de aderen. Dit worden spataderen genoemd. Spataderen verwijden de aderen en kunnen ongemak en pijn veroorzaken. De zichtbare opgezwollen bloedvaten worden vaak als ontsierend beschouwd. Spataderen komen vaker voor bij mensen die ouder zijn, als gevolg van slijtage van de kleppen in de aderen. De problemen met spataderen verergeren ook vaak met het ouder worden.

Problemen met spataderen zijn niet ongewoon, komen voor bij twintig tot dertig procent van de bevolking en ontstaan door erfelijkheid. Dat wil zeggen, als een van uw ouders spataderen heeft gehad, dan heeft u genetisch aanleg om op een bepaald moment in uw leven zelf spataderen te krijgen.

Spataderen zijn vaak ongevaarlijk, maar ze kunnen ongemak veroorzaken en tien procent van de mensen die last hebben van spataderen krijgt lastigere symptomen zoals zwelling en bloeding. Spataderen veroorzaken dus niet alleen cosmetische problemen, maar kunnen ook nadelig zijn voor het welzijn van een persoon door pijn, branderigheid, een gevoel van zware benen en krampen.

Hoewel spataderen vaker voorkomen bij vrouwen, mensen met overgewicht en ouderen, kunnen ze iedereen treffen. Het ontstaan van spataderen is ook erfelijk en kan voor het eerst optreden in verband met een zwangerschap.

Een misvatting over spataderen is dat een uitgebreide operatie nodig is om ze te verhelpen, terwijl het in werkelijkheid mogelijk is om spataderen te behandelen met zeer kleine ingrepen.

Wat zijn spataderen – Samenvatting

Spataderen...

• Zijn kronkelige aderen die zichtbaar zijn door de huid
• Treden op als gevolg van een verminderde bloedcirculatie
• Komen voor bij maximaal dertig procent van de bevolking
• Zijn bijna altijd onschadelijk, maar kunnen pijn en ongemak veroorzaken
• Komen vaker voor bij ouderen, zwangere vrouwen, mensen met overgewicht en mensen die een zittend leven leiden
• Kunnen worden behandeld met methoden die geen grote ingrepen in het lichaam vereisen

Is er reden om u zorgen te maken als u spataderen heeft?

Er is eigenlijk geen reden om zich zorgen te maken over spataderen. Het grootste probleem met spataderen is voor de meeste mensen dat ze als ontsierend worden ervaren. Mensen die ongemak en pijn ervaren en die hun levensstijl en gewoonten een beetje veranderen verlichten hun symptomen daardoor vaak aanzienlijk.

Het kan echter geen kwaad om spataderen te laten onderzoeken, vooral als ze ongemak en pijn veroorzaken, of als u ze zo lelijk vindt dat ze uw levenskwaliteit verminderen. Wanneer een vaatchirurg uw spataderen heeft onderzocht tijdens een vooronderzoek, kan hij of zij de pro's en contra's geven om de spataderen al dan niet te behandelen.

Moet u zich zorgen maken over spataderen – Samenvatting

Spataderen...

• Zijn bijna nooit gevaarlijk
• Kunnen als ontsierend worden ervaren
• Moeten door een arts worden onderzocht als u er veel heeft of als ze leiden tot een verminderde kwaliteit van leven.

Feiten over spataderen

Ongeveer twintig tot dertig procent van de volwassen bevolking heeft spataderen en bijna alle mensen hebben een of meer zichtbare aders op hun benen. Wij vinden spataderen er misschien niet mooi uitzien, en voor veel mensen met spataderen veroorzaken ze ook pijn en ongemak. Hieronder volgt een samenvatting van wat u over spataderen moet weten.

Spataderen ontstaan door verzwakte kleppen in de aderen

Spataderen ontstaan wanneer de kleppen in de aderen verzwakken, waardoor het bloed niet naar boven gepompt wordt in de benen, zoals de bedoeling is, maar zich ophoopt in de benen. Het probleem van de ophoping van bloed neemt toe wanneer de aderen in de loop der jaren hun elasticiteit verliezen en opzwellen naarmate het bloed zich ophoopt. Het is dus een combinatie van verzwakte kleppen en verminderde elasticiteit in de aderen die ervoor zorgt dat spataderen ontstaan en waardoor ze hun specifieke uiterlijk hebben.

Bepaalde symptomen die verband houden met spataderen mogen niet worden genegeerd

Sommige symptomen veroorzaakt door spataderen mogen niet worden genegeerd. Het is belangrijk dat u een arts raadpleegt als u last krijgt van:

• Pigmentatie van de huid op het onderste deel van het onderbeen en de enkel waardoor de huid aanzienlijk donkerder wordt dan de omringende huid
• Een verdikte en verharde huid in hetzelfde gebied als hierboven aangegeven, die jeukt en roodachtig is, net als bij eczeem
• Een wond op de huid die rood is en niet geneest, zonder dat de wond is veroorzaakt door een verwonding of ongeval

De hierboven genoemde symptomen zijn de ergste die gepaard gaan met spataderen en ze vereisen onmiddellijk contact met een arts.

Het kan ook zijn dat het geen spatader in het been is maar een bloedstolsel. Enkele tekenen van een bloedstolsel in het been kunnen pijn, zwelling, krampen en spierpijn zijn, maar er kunnen evengoed geen symptomen zijn. Neem contact op met een arts als u deze symptomen heeft. Een bloedstolsel kan dodelijk zijn omdat hij kan losraken en naar de longen kan gaan.

De volgende symptomen zijn niet ernstig of levensbedreigend, maar u kunt toch het beste een afspraak maken met een arts als u last heeft van:

• Pijnlijke, zware benen die beter aanvoelen na minimaal 15 minuten in een hoge positie te hebben gelegen.
• Een branderig gevoel in een verwijde ader
• Spierpijn en rusteloze benen 's nachts
• Een onverklaarbare zwelling in het onderste deel van het onderbeen en de enkel
• Spataderen die bloeden

Veel mensen raken zo gewend aan hun spataderen en het ongemak dat deze veroorzaken dat ze verergerde symptomen als normaal gaan beschouwen. Als spataderen eenmaal zijn behandeld, voelen veel mensen verlichting op een manier waarbij ze niet meer beseften dat ze eerder zulke ernstige problemen hadden gehad.

De aderen in de benen kunnen met echografie worden onderzocht om vroege spataderen op te sporen

Iemand die zich zorgen maakt over zijn spataderen of verwijde haarvaten kan een vooronderzoek laten doen met echografie van de aderen. De vaatchirurg kan zich daarop baseren om te beslissen of de spataderen al dan niet behandeld moeten worden en wat voor soort behandeling het beste is voor de specifieke spataderen die een bepaalde persoon heeft.

Feiten over spataderen – Samenvatting

Spataderen...

• Treffen twintig tot dertig procent van de bevolking
• Zijn het gevolg van verzwakte kleppen in de aderen, wat de bloedcirculatie belemmert
• Moeten door een arts worden onderzocht als ze de oorzaak zijn van pigmentveranderingen, purulent eczeem en wonden op de benen
• Kunnen bloedstolsels veroorzaken
• Die pijn, zware benen, een branderig gevoel of zwelling veroorzaken, zijn over het algemeen ongevaarlijk, maar u kunt ze toch het beste door een arts laten onderzoeken

Welke mensen lopen het meeste risico om spataderen te krijgen?

Spataderen komen in de gehele bevolking voor, maar er zijn bepaalde personen die het grootste risico lopen op spataderen:

• Vrouwen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van spataderen dan mannen. Dit geldt met name voor vrouwen die zwanger zijn geweest en het risico op spataderen neemt toe met het aantal zwangerschappen
• Spataderen zijn ook erfelijk, dus mensen van wie de ouders spataderen hebben of hebben gehad, lopen een groter risico om ze te ontwikkelen.
• Zwaarlijvige mensen zijn in grote mate vertegenwoordigd onder mensen met spataderen. Dit komt omdat overgewicht leidt tot een verminderde bloedcirculatie in de benen
• In combinatie met obesitas leidt ook een sedentair leven tot een verminderde bloedcirculatie en dus een verhoogd risico op spataderen
• Oudere mensen lopen een groter risico op het ontwikkelen van spataderen omdat de kleppen in de aderen na verloop van tijd slijten.

Spataderen die tijdens een zwangerschap ontstaan, kunnen vanzelf verdwijnen

Spataderen of verwijde beenvaatjes die ontstaan in verband met zwangerschap verdwijnen vaak vanzelf. Dat spataderen kunnen ontstaan in verband met zwangerschap hangt samen met het feit dat de bloedcirculatie en de hormoonhuishouding tijdens een zwangerschap veranderen.

Een persoon die spataderen of verwijde beenvaatjes heeft gehad tijdens een zwangerschap, moet tot tussen de drie en zes maanden na de zwangerschap wachten alvorens een behandeling te overwegen, aangezien deze spataderen of verwijde beenvaatjes vaak vanzelf verdwijnen en dus niet hoeven te worden behandeld.

Spataderen tijdens de zwangerschap:

• Komen meestal voor als gevolg van gewichtstoename en hormonale veranderingen
• Verdwijnen vaak drie tot zes maanden na de zwangerschap

Kunnen spataderen worden voorkomen of verlicht?

Spataderen kunnen worden voorkomen door een reeks activiteiten en veranderingen in levensstijl die men helemaal zelf kan doen.

Een van de eenvoudigere manieren is het dragen van steunkousen, die druk rond de onderbenen geven, waardoor het bloed niet de verkeerde kant op stroomt. Steunkousen kunnen zowel spataderen voorkomen als verlichten, maar ze bieden geen garantie dat er geen spataderen ontstaan.

Een andere manier om mogelijke spataderen te voorkomen en bestaande spataderen te verlichten, is door af te vallen. Zwaarlijvige mensen hebben vaak een slechtere doorbloeding in de benen, waardoor de kans op spataderen toeneemt en bestaande spataderen verergeren.

Lichaamsbeweging is ook een manier om de bloedcirculatie te verhogen en daarmee het risico op spataderen te verminderen. Beweging verlicht ook bestaande spataderen.

Er zijn heel veel alternatieve behandelingen van spataderen die door veel mensen worden aanbevolen, maar er is weinig of geen wetenschappelijke ondersteuning voor alternatieve geneeswijzen met betrekking tot spataderen. Hoe dan ook, u moet altijd alternatieve behandelingen bespreken met uw arts voordat u ermee begint.

Spataderen kunnen worden voorkomen of verlicht door:

• Lichaamsbeweging
• Gewichtsverlies
• Verbeterde voeding

Er zijn een aantal maatregelen die u kunt nemen om het ontstaan van spataderen te voorkomen of het ongemak van bestaande spataderen te verlichten. Met het ouder worden kan het bijna onmogelijk zijn om spataderen of verwijde haarvaten te voorkomen, maar lichaamsbeweging en een goed dieet kunnen het risico op spataderen verminderen.

Hoewel een van de grootste factoren achter spataderen en verwijde beenvaatjes genetisch bepaald is, neemt het risico op spataderen en beenvaatjes bij mensen met overgewicht en een zittend leven toe. Er is dus veel dat u zelf kunt doen om de risico's te verminderen.

Een gezond dieet om zwaarlijvigheid te verminderen en te voorkomen, evenals regelmatige lichaamsbeweging om de bloedcirculatie te verhogen, helpen veel om het verschijnen van spataderen en verwijde beenvaatjes te voorkomen en vermindert het ongemak veroorzaakt door bestaande spataderen.

Het is ook aan te raden om niet langdurig in dezelfde houding te zitten of te staan, omdat dit ook de bloedcirculatie verslechterd.

Kunnen spataderen andere medische problemen veroorzaken

Zijn er risico's dat spataderen elders in het lichaam medische problemen kunnen veroorzaken dan die welke direct verband houden met de spataderen?

Spataderen veroorzaken vaak milde problemen zoals jeuk, zware benen en milde pijn op de plekken waar de spataderen zich bevinden, maar er zijn ook risico's dat de huid beschadigd raakt door een verstoorde bloedcirculatie in de benen. De schade die op de huid kan ontstaan, is het eerst merkbaar als een droge huid die jeuk kan veroorzaken, maar er kunnen ook etterende wonden ontstaan die niet vanzelf genezen. Dit zijn letsels die indirect verband houden met spataderen, maar er geen direct gevolg van zijn.

Een ander en veel ernstiger probleem dat kan optreden, zijn bloedstolsels in de benen. Als deze bloedstolsels loskomen, kunnen ze met het bloed worden getransporteerd en bijvoorbeeld in de longen terechtkomen, waardoor een acute en levensbedreigende situatie kan ontstaan.  Dit komt echter zeer zelden voor en de meeste bloedstolsels die gevaarlijk zijn, komen uit aderen die dieper in het lichaam liggen.

De problemen die in andere delen van het lichaam kunnen optreden als gevolg van spataderen zijn:

• Wonden op de benen die niet genezen
• Bloedstolsels die meestal, maar niet altijd, ongevaarlijk zijn

Hoe kunnen spataderen worden behandeld?

Er zijn een aantal methoden om spataderen te behandelen. De meeste van deze methoden zijn zeer eenvoudig en vereisen slechts kleine ingrepen bij de patiënt. In het verleden werden spataderen behandeld met een operatie die grotere risico's met zich meebracht en waarvan de patiënt gedurende langere tijd moest herstellen.

De huidige methoden zijn veel minder ingrijpend, nemen slechts een paar uur in beslag en de patiënt kan op dezelfde dag de kliniek verlaten. 

De methoden voor het behandelen van spataderen omvatten laserbehandeling en schuimbehandeling op verschillende manieren. De behandelmethoden voor spataderen nemen ook snel in aantal toe naarmate de medische kennis groeit.

Eenvoudigere methoden, zoals steunkousen, worden vaak gebruikt als aanvulling op geavanceerdere behandelmethoden.

Sclerotherapie – injectiebehandeling – van spataderen

Sclerotherapie is een relatief nieuwe behandelmethode van spataderen. Sclerotherapie omvat het injecteren van een medicijn – een soort schuim – dat ervoor zorgt dat de bloedvaten op de plaats van de spataderen krimpen en verdwijnen. Het medicijn wordt geïnjecteerd via een katheter die de chirurg plaatst met behulp van echografie. Deze methode wordt vaak gebruikt voor gebieden met kleine spataderen.

Het aan elkaar lijmen van de aderen om spataderen te behandelen

Een andere nieuwe methode voor de behandeling van spataderen is het inbrengen van medische lijm in de aderen via een katheter. De lijm sluit de aderen waar de spataderen zich bevinden en zorgt ervoor dat ze net als bij een injectiebehandeling krimpen en verdwijnen.

Het aan elkaar lijmen van de aderen heeft verschillende voordelen: er is geen verdoving nodig en er is geen risico op zenuwbeschadiging door de hitte, wat bij een laserbehandeling wel het geval is.

Laserbehandeling van spataderen

Een van de meest effectieve behandelingen van spataderen is het gebruik van laser. De patiënt krijgt een plaatselijke verdoving, waarna een katheter wordt gebruikt om de laser in te brengen die de beschadigde aderen verbrandt totdat ze samenkleven en de bloedstroom gestopt is. Als de aderen gesloten zijn, vindt het bloed andere wegen.

Chirurgische verwijdering van aderen als behandeling van spataderen

Het operatief verwijderen van aderen met spataderen is een grote ingreep, waarvan de patiënt moet herstellen. Deze ingreep wordt tegenwoordig alleen uitgevoerd in zeer ernstige gevallen van spataderen.

Steunkousen bij spataderen

Steunkousen kunnen zeer effectief zijn bij het verlichten van de symptomen die gepaard gaan met spataderen. 

Conclusies: Behandelingen van spataderen

De behandelmethode van spataderen wordt gekozen afhankelijk van de omstandigheden van de patiënt, zoals leeftijd en gezondheid, maar ook van de ernst van de spataderen.

Er zijn veel effectieve behandelingen van spataderen. De meeste van deze behandelingen gaan snel en de patiënt kan dezelfde dag nog naar huis. Enkele van de behandelingen van spataderen zijn:

• Sclerotherapie – injectiebehandeling
• Lijm- en schuimbehandeling
• Laserbehandeling
• Chirurgische verwijdering van aderen. Deze procedure is relatief uitgebreid
• Steunkousen – symptoomverlichting

Recent onderzoek naar spataderen

Er is veel onderzoek gedaan naar spataderen en hoe deze het beste kunnen worden behandeld. Een wetenschappelijk onderzoeksproject over spataderen uitgevoerd door Lars H. Rasmussen, Martin Lawaetz et al. vergeleek laserbehandeling van spataderen met een methode waarbij de beschadigde ader wordt gedood door er een draad omheen te binden en deze vervolgens met een heel klein haakje uit het been te trekken.

De resultaten van het vergelijken van laserbehandeling met het strippen van spataderen
Bij een vergelijking van de resultaten van behandeling van spataderen met belasting en stripping zes maanden na de behandelingen werden de volgende conclusies getrokken:

• Beide patiëntengroepen ervaarden een verbeterde levenskwaliteit
• De tijd die nodig was om terug te keren naar normale activiteiten, zoals werk, na de ingreep varieerde niet significant en was ongeveer een week voor beide groepen.
• Pijn en blauwe plekken kwamen iets vaker voor in de groep die werd behandeld met stripping
• Beide soorten ingrepen zijn even veilig

Er zal nader onderzoek worden gedaan om erachter te komen welke behandeling op lange termijn het beste effect heeft; bijvoorbeeld hoe lang het duurt voordat patiënten opnieuw behandeld moeten worden voor spataderen.