Wat zijn varices? Uitleg, oorzaken en verschillende types

De term varices verwijst naar verwijde en kronkelige aderen die zichtbaar kunnen worden onder de huid. Veel mensen kennen varices vooral als spataderen, die vaak op de benen voorkomen. Echter, er zijn meerdere soorten varices, en ze kunnen op verschillende plekken in het lichaam ontstaan.

Varices ontstaan meestal door een verzwakking van de vaatwanden en kleppen in de aderen, wat leidt tot ophoping van bloed en vergroting van de bloedvaten. Dit kan resulteren in klachten zoals pijn in de benen of een zwaar gevoel.

Benieuwd hoe spataderen precies ontstaan en welke behandelingen er zijn? Lees hier meer over spataderen en de oorzaken ervan.

Verschillende soorten varices

Niet alle varices zijn hetzelfde. Hieronder bespreken we de meest voorkomende typen:

1. Spataderen

De bekendste vorm van varices zijn spataderen. Deze komen vooral voor op de benen en kunnen naast een cosmetisch probleem ook lichamelijke klachten geven. Bij sommige mensen leiden spataderen tot een slechte bloedsomloop, wat kan bijdragen aan slechte doorbloeding benen. Meer weten over slechte doorbloeding en wat je eraan kunt doen? Lees hier verder.

2. Besenreiser varices

Besenreiser varices zijn kleine, vertakte adertjes die vooral op de bovenbenen of rond de enkels verschijnen. Ze worden soms vergeleken met berkentakjes benen, vanwege hun dunne, vertakte uiterlijk. Hoewel ze vaak onschuldig zijn, kunnen ze wijzen op een onderliggende circulatiestoornis.

3. Varices op andere plaatsen

Naast spataderen en besenreiser varices, kunnen varices ook op andere delen van het lichaam voorkomen:

• Aderen zichtbaar op de handen en het gezicht zijn vaak een puur cosmetisch probleem, maar kunnen ook wijzen op een verhoogde druk in de bloedvaten.
• Slokdarmvarices zijn verwijde aderen in de slokdarm en kunnen gevaarlijk zijn.
• Bekkenvarices kunnen chronische bekkenpijn veroorzaken.

Wil je meer weten over wat het betekent als je aderen zichtbaar worden? Lees hier ons artikel over zichtbare aderen.

Wat veroorzaakt varices?

Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontstaan van varices:

• Erfelijkheid – als varices in je familie voorkomen, heb je een groter risico.
• Langdurig staan – beroepen waarbij je veel moet staan, kunnen de kans op veneuze insufficiëntie vergroten.
• Zwangerschap – verhoogde druk in de buik kan leiden tot vochtophoping en oedeem.
• Ouderdom – met de jaren worden de vaatwanden zwakker, waardoor varices sneller ontstaan.

Volgens de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde en de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie zijn de oorzaken van varices goed onderzocht, en worden behandelingen steeds effectiever. Bekijk de richtlijn hier: NHG Standaard Varices.

Symptomen en diagnose

Niet alle varices veroorzaken klachten, maar veelvoorkomende symptomen zijn:

• Een zwaar en vermoeid gevoel in de benen.
• Kramp in benen, vooral 's nachts.
• Een rusteloos gevoel, bekend als rusteloze benen.
• Zwelling in de enkels en een ophoping van vocht in benen.
• Soms treden er onverklaarbare blauwe plekken op benen op, wat kan wijzen op kwetsbare bloedvaten.

Heb je regelmatig last van kramp in benen en wil je weten wat je eraan kunt doen? Lees hier onze gids over kramp en mogelijke oorzaken.

Een arts kan varices diagnosticeren met een lichamelijk onderzoek of een duplex-echografie.

Behandelopties voor varices

Afhankelijk van de ernst en het type varices zijn er verschillende behandelingen mogelijk:

• Compressietherapie: steunkousen helpen bij het verbeteren van de bloedsomloop en verminderen oedeem.
• Sclerotherapie: een injectie met een vloeistof of schuim sluit de ader af, wat vooral geschikt is voor besenreiser varices.
• Lasertherapie: een effectieve methode voor kleine en middelgrote varices.
• Endoveneuze behandelingen: technieken zoals endoveneuze lasertherapie (EVLB) en radiofrequente obliteratie (RFO) worden steeds vaker gebruikt. Volgens een rapport van het Zorginstituut Nederland worden deze technieken als effectief en veilig beschouwd voor de behandeling van stamvarices. Lees het volledige rapport hier.
• Chirurgische verwijdering: in sommige gevallen kan een operatie nodig zijn.

Als er tekenen zijn van een mogelijke complicatie, zoals een trombosebeen, is snelle medische hulp noodzakelijk. Lees hier meer over trombose en de symptomen die je niet mag negeren.

Preventie: Hoe kun je varices voorkomen?

Hoewel erfelijke aanleg een rol speelt, kun je zelf een aantal dingen doen om het risico op varices te verkleinen:

• Regelmatig bewegen om slechte doorbloeding benen te voorkomen.
• Langdurig stilzitten of staan afwisselen met korte wandelingen.
• Het dragen van compressiekousen als je een verhoogd risico hebt op een trombosebeen.
• Een gezond gewicht behouden om de druk op de aderen te verminderen.

Conclusie

Varices zijn meer dan alleen een cosmetisch probleem – ze kunnen wijzen op onderliggende circulatieproblemen zoals veneuze insufficiëntie en kunnen leiden tot complicaties zoals aderverkalking. Gelukkig zijn er veel behandelmogelijkheden en manieren om klachten te verminderen.

‍